สถานกงสุลใหญ่ ณ นครชิคาโก ประเทศสหรัฐอเมริกา รายงานว่า เมื่อวันที่ 15 เมษายน 2554 สถานกงสุลใหญ่ ได้รับแจ้งจากนักศึกษาหญิงสองคนซึ่งเข้าร่วมโครงการ Work and Travel เดินทางไปสหรัฐอเมริกา และไปประสบปัญหากับนายจ้างและผู้ดูแลโครงการ

นักศึกษาหญิงทั้งสองเป็นนักศึกษามหาวิทยาลัยมีชื่อแห่งหนึ่งในภาคเหนือของ ประเทศไทย อายุ 19 ปี เดินทางไปสหรัฐอเมริกาช่วงปิดภาคฤดูร้อนในโครงการ Work and Travel โดยติดต่อผ่านบริษัทตัวแทนบริษัทหนึ่งใน ส่วนผู้ดูแลโครงการที่สหรัฐอเมริกาชื่อบริษัท CETUSA ตั้งอยู่ที่มลรัฐวอชิงตัน

ทั้งสองออกเดินทางจากประเทศไทยเมื่อวันที่ 23 มีนาคม 2554 และไปทำงานที่บริษัท GMH หน้าที่พนักงานทำความสะอาดที่โรงแรมมาริออด เรสิเดน อินสปริงฟิวด์ มลรัฐมิสซูรี่ แต่มีปัญหากับที่ทำงานและประสงค์จะย้ายไปทำงานที่อื่น ต่อมาบริษัทผู้ดูแลโครงการแจ้งว่าจะเลิกสัญญา แต่ขณะนั้นนักศึกษาทั้งสองยังประสงค์จะร่วมโครงการอยู่

ในวันเดียวกับที่นักศึกษาทั้งสองไปร้องเรียน สถานกงสุลใหญ่ได้ติดต่อไปยังบริษํท CETUSA เพื่อสอบถามเกี่ยวกับกรณีของนักศึกษาทั้งสอง และได้รับการชี้แจงว่านักศึกษาทั้งสองจะถูกบอกเลิกสัญญา เนื่องจากผิดสัญญาที่แจ้งต่อนายจ้างว่าจะออกจากงานโดยไม่ได้รับอนุญาต จากบริษัทผู้ดูแลโครงการก่อน ทั้งนี้บริษัทได้แจ้งให้นักศึกษาและบริษัทตัวแทนในประเทศไทยทราบ รวมทั้งแจ้งให้นักศึกษาเดินทางกลับประเทศไทย ทั้งนี้บริษัทได้แจ้งด้วยว่า ก่อนหน้านี้ นักศึกษาหญิงทั้งสองได้หยุดงานโดยไม่ได้รับอนุญาต ซึ่งได้มีการกำชับกันไปครั้งหนึ่งแล้วว่าการกระทำของนักศึกษาทั้งสองถือเป็น การผิดสัญญาและอาจถูกบอกเลิกสัญญาได้

โดยที่นักศึกษาทั้งสองยังยืนยันจะอยู่ในโครงการต่อ สถานกงสุลใหญ่จึงได้พยายามเจรจาขอร้องให้บริษัท CETUSA ทบทวนกรณีที่เกิดขึ้นอย่างเต็มที่ โดยแจ้งต่อบริษัทว่านักศึกษาทั้งสองยังประสงค์จะอยู่ในโครงการต่อไป แต่อาจสื่อสารไม่ชัดเจนและเข้าใจไม่ตรงกัน ทางบริษัทจึงรับจะหารืออีกครั้งในวันเปิดทำการถัดไปคือวันที่ 18 เมษายน 2554

ต่อ มาเมื่อวันที่ 18 เมษายน 2554 สถานกงสุลใหญ่ได้ติดตามเรื่องกับบริษัท CETUSA อีกครั้งหนึ่ง ซึ่งในชั้นแรกบริษัทยืนยันว่าในฐานะผู้ดูแลโครงการบริษัทมีอำนาจจะยกเลิก สัญญาได้ หากนักศึกษาผิดสัญญาหรือบริษัทเห็นเหมาะสม อย่างไรก็ดีสถานกงสุลใหญ่ได้พยายามอย่างเต็มที่ในการโน้มน้าวให้บริษัท พิจารณาให้นักศึกษาทั้งสองอยู่ในโครงกรต่อไป ในที่สุด บริษัทจึงยอมให้โอกาสแก่นักศึกษาทั้งสองตามที่สถานกงสุลใหญ่ร้องขอความเห็น ใจ แต่มีเงื่อนไขว่านักศึกษาทั้งสองจะต้องติดต่อหารือกับบริษัท CETUSA อย่างต่อเนื่องทุกวัน รวมทั้งต้องปฏิบัติตามเงื่อนไขของโครงการ

สถาน กงสุลใหญ่จึงแจ้งให้นักศึกษาหญิงทั้งสองทราบ และกำชับให้ทั้งสองติดต่อหารือกับบริษัทโดยเฉพาะอย่างยิ่งไม่ทำอะไรที่เป็น การผิดเงื่อนไขในสัญญาที่ทั้งสองลงนามไว้แล้ว ซึ่งนักศึกษาทั้งสองได้รับปาก โดยต่อมาได้แจ้งว่าได้เริ่มติดต่อกับบริษัท CETUSA แล้วและแสดงความขอบคุณสถานกงสุลใหญ่ ที่ช่วยเจรจากับบริษัทให้ในครั้งนี้

สถานกงสุลใหญ่ได้ให้ความเห็นเกี่ยวกับโครงการ Work and Travel ว่า

- ผู้เข้าร่วมโครงการ: ควรมีความพร้อมด้านภาษาต่างประเทศ และควรมีความเข้าใจเกี่ยวกับโครงการ สัญญา และรายละเอียดต่างๆ รวมถึงทักษะและความถนัดในการทำงาน เพื่อป้องกันปัญหาข้อขัดข้องที่อาจเกิดขึ้น ในกรณีของนักศึกษาหญิงสองคนนี้ สถานกงสุลใหญ่ประเมินว่า สาเหตุส่วนหนึ่งน่าจะมาจากข้อจำกัดในการสื่อสารภาษาอังกฤษของนักศึกษา ซึ่งทางบริษัทผู้ดูแลโครงการจะไม่ถือเป็นข้ออ้าง เพราะถือว่านักศึกษาทั้งสองได้ลงนามยืนยันว่าตนมีความพร้อมทางภาษาอังกฤษ ก่อนเข้าร่วมโครงการ

- ผู้ปกครอง: ควรพิจารณาให้ถี่ถ้วนก่อนส่งบุตร/ธิดาเข้าร่วมโครงการ เพราะมีข้อดีข้อเสียที่ต้องคำนึงถึง โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อบุตร/ธิดา ไม่พร้อมด้านภาษา หรือวุฒิภาวะ และสภาพการทำงานจริงอาจไม่เป็นตามที่คาดหวังไว้ อนึ่ง ผู้ปกครองควรเข้าใจด้วยว่า ทันทีที่ลงนามในสัญญา ถือว่าเป็นการมอบเด็กให้อยู่ในความดูแลของบริษัทผู้ดูแล ในต่างประเทศ ซึ่งตามสัญญามีอำนาจครอบคลุมมาก หากผิดสัญญาอาจถูกบริษัทยกเลิกสัญญาได้

-บริษัท ตัวแทนในประเทศไทย: ควรมีความพร้อมที่จะเข้าช่วยเหลือนักศึกษา ซึ่งกรณีที่เกิดขึ้นบริษัทตัวแทนได้ส่งอีเมลถึงบริษัทผู้ดูแลในสหรัฐอเมริกา ร้องขอให้บริษัทผ่อนปรนและยืดหยุ่น โดยเขียนเป็นจดหมายสั้นๆ และใช้ภาษาอังกฤษไม่ถูกต้อง ซึ่งสะท้อนถึงความไม่พร้อมของบริษัทตัวแทนในประเทศไทยด้วย

- การดำเนินโครงการ Work and Travel: ควรมีกลไกตรวจสอบ คัดกรองความพร้อมของผู้เข้าร่วมโครงการ มีการวัดทักษะภาษาต่างประเทศก่อนเข้าร่วมโครงการ ซึ่งในกรณีของนักศึกษาสองคนนี้ จากการพูดคุยกับนักศึกษาพบว่าหนึ่งในสองคนมีทักษะภาษาอังกฤษอยู่ในเกณฑ์ที่ สื่อสารแทบไม่ได้เลย ทั้งนี้ บริษัทตัวแทนในประเทศไทยจะต้องคำนึงถึงความพร้อมและความเหมาะสมของผู้เข้า ร่วมโครงการเป็นปัจจัยสูงสุด

ข้อมูลจาก กระทรวงต่างประเทศ