Q: กรณีของเรา คือ พาสปอร์ตลูกจะต้องทำเล่มใหม่ กค. ปีหน้าค่ะ แต่ติดตรงที่ สามีเราเค้าไม่อยู่ไทยแล้ว เราแยกทางกัน แต่ไม่ได้หย่าค่ะ สามีเป็นคนต่างชาติ ปีหน้าถ้าเราตามให้มาทำพาสปอร์ตให้ลูกเค้าไม่มีทางมาแน่นอน เพราะเค้าบอกไว้ว่าเค้าจะไม่มาเหยียบเมืองไทยอีก และเราก็ไม่ได้คุยกันมานานมากค่ะ แต่เราให้ลูกโทรหาปู่กับย่าเค้าเรื่อยๆค่ะ เค้าก็อยากให้หลานไปอยู่ด้วย เพราะมีหลานแค่คนเดียว
เราตกลงกับเค้าไว้ว่า เราจะส่งลูกไปเรียนที่นู่น หลังจากที่ลูกได้ภาษาไทยแล้ว และถ้าเราหย่า เราก็กลัวจะกระทบกับสิทธิต่างๆที่ลูกเราจะได้รับค่ะ
กรณีนี้ เราจะควรทำยังไงค่ะ ถึงจะสามารถทำพาสปอร์ตให้ลูกได้ คือถ้าทางนี้ฟ้องศาล เพื่อขอสิทธิ์ดูแลเด็กแต่เพียงผู้เดียว ก็ไม่ต้องให้พ่อเด็กส่งเอกสารมาใช่มั้ยค่ะ เพราะทางนี้เองก็ไม่อยากรอหรือหวังอะไรกับตัวพ่อเด็กค่ะ เค้าเป็นคนอารมณ์ฉุนเฉียว แปรปรวน และเห็นแก่ตัว จนไม่สนคนอื่นค่ะ
ด้วยใจที่อยากจะให้ศาลสั่งให้หย่า แต่กลัวเค้าจะของขึ้น อ้างเหตุผลต่างๆเพื่อปัดความรับผิดชอบต่อลูกค่ะ ทางเราก็ไม่ได้หวังอะไรจากเค้าค่ะ เพราะหาเงินเลี้ยงลูกเองมาตั้งแต่เค้าอยู่ในท้องค่ะ แต่ทางปู่ ย่า เค้าอยากอยู่กับหลานบ้าง เราก็เห็นใจเค้าค่ะ เพราะมีหลานแค่คนเดียว
แต่อีกทาง ถ้าลูกไปเรียนต่อที่นั่น เราอาจจะไปอยู่กับลูกด้วย ถ้าหย่าไปก็กลัวติดปัญหาเรื่องวีซ่าของเราค่ะ และไม่รู้ว่าลูกจะเสียสิทธิ์อะไรบางอย่างด้วยหรือไม่
สามีเป็นคนจีนค่ะ ตอนที่แยกทางกัน เราขอให้เค้าหย่า เค้าไม่ยอมหย่าค่ะ บอกว่าถ้าหย่าเค้าจะเอาลูกไปอยู่กับเค้า
ตอนนี้เรากลุ้มเรื่องพาสปอร์ตลูกที่สุดค่ะ พยายามปรึกษาใคร ก็ไม่มีใครรู้ เราก็อยู่ต่างจังหวัด ไม่ค่อยได้เข้า กทม.ค่ะ. ถ้าเราขอสิทธิ์ปกครองลูกผู้เดียว โดยไม่ต้องหย่าได้มั้ยค่ะ
ขอบคุณค่ะ
A: ปกติถ้าผู้ปกครองเด็กอีกฝ่ายหนึ่งไม่สามารถไปลงชื่อในเอกสารทำพาสปอร์ตให้เด็กด้วยตนเองได้ สามารถทำได้คือ ให้สำเนาบัตรประจำตัว พาสปอร์ต ฯลฯ แล้วทำหนังสือมอบอำนาจ (Power of attorney) แล้วส่งเอกสารนี้มาให้คุณ คุณสามารถถือเอกสารนี้พาลูกไปทำพาสปอร์ตได้เลย หรือ ส่งเอกสารนี้ไปยังสถานทูตไทยในประเทศจีน หรือจะไปเซ็นเอกสารด้วยตนเองที่สถานทูตไทยในประเทศจีนก็ได้
ในกรณีที่คุณจดทะเบียนสมรสกับพ่อเด็ก การขอสิทธิปกครองบุตรแต่เพียงผู้เดียวนั้นจะทำได้สองกรณีคือ
* คุณตกลงกับพ่อเด็กได้ และไปทำบันทึกข้อตกลงเป็นลายลักษณ์อักษรที่อำเภอ หรือที่สถานทูตไทย หรือ
* ให้ศาลสั่ง ในกรณีให้ศาลสั่ง โดยมากจะเป็นเรื่องต่อเนื่องกับการหย่า เพราะถ้าตามตัวพ่อไม่เจอ ศาลก็จะต้องให้คุณเป็นผู้ปกครองบุตรโดยชอบ
การหย่าไม่ได้ทำให้สิทธิของลูกเปลี่ยนไป กล่าวคือ เด็กสามารถถือสองสัญชาติไปได้จนอายุครบ 18 ปีบริบูรณ์ จากนั้นเขาต้องเลือกเอาว่าจะถือสัญชาติอะไร เพราะประเทศจีนไม่รับรองการถือสองสัญชาติ
การหย่าจะทำให้สถานะของคุณเปลี่ยนไป ซึ่งตรงนี้ก็ต้องดูในรายละเอียดว่ากฏหมายกำหนดไว้ว่าอย่างไร ถึงคุณจะดันทุรังไม่ยอมฟ้องหย่า แต่การแยกทางกันนานหลายปีนั้น ทำให้อีกฝ่ายสามารถใช้เหตุนี้เป็นประเด็นเพื่อยื่นฟ้องหย่ากับคุณในประเทศของเขาก็ได้ ดังนั้นการที่คุณไม่ฟ้องหย่า ไม่ได้แปลว่าเขาจะไม่คิดหย่าขาดจากคุณ หากเขาไปเจอคนใหม่ที่เขาต้องการเริ่มต้นครอบครัวด้วยกัน เขาสามารถฟ้องหย่ามาจากประเทศจีนได้
ในแง่ของอิมมิเกรชั่น ถึงแม้ว่าคุณจะมีคู่สมรสเป็นคนจีน ยังไม่ได้หย่า แถมมีลูกด้วยกัน แต่คู่กรณีไม่ได้เดินเรื่องขอวีซ่าถาวรให้คุณ คุณไม่สามารถจะติดตามลูกไปอยู่ที่โน่นเป็นการถาวรได้นะคะ
ถ้าพ่อเด็กไม่เคยมาดูดำดูดีคุณกับลูกเลย อย่าปล่อยเอาไว้ให้มันยืดเยื้อเลยค่ะ หย่าให้จบๆ ไป ถ้าคุณฟ้องหย่าในไทย คุณจะมีโอกาสมากกว่าเรื่องได้สิทธิปกครองบุตร เพราะคุณมีพยานหลักฐานพิสูจน์ได้ว่าเขาไม่เคยมาหา ไม่เคยส่งเสียอุปการะเลี้ยงดู ส่วนพ่อแม่ของสามีนั้นถ้าเขาอยากจะมาเยี่ยมหลาน หรือส่งเสียอุปการะเขาสามารถทำได้โดยที่คุณกับลูกไม่ต้องย้ายไปที่โน่น ถ้าเขาใช้เรื่องนี้เป็นเงื่อนไข ให้ระวังไว้ว่าคุณกำลัวจะตกที่นั่งแรงงานทาส แล้วจะมีปัญหาในวันหน้านะคะ ทำอะไรต้องให้มีจุดยืนที่ชัดเจนค่ะ